حمل¬و¬نقل در سيستم‌هاي اقتصادي اعم از توليدي و خدماتي از جايگاه مهمي برخوردار است و بخش قابل توجهي از (توليد ناخالص ملي) هر كشوري را به خود اختصاص مي‌دهد. به همين جهت محققان نسبت به بهبود مسيرها، حذف سفرهاي غيرضروري و يا ايجاد مسيرهاي كوتاه جايگزين، اقدام نموده¬اند. مباحثي مانند فروشنده دوره¬گرد، مسيريابي وسيله نقليه و غيره در همين راستا توسعه يافته¬اند. در این پایان¬نامه پس از بیان کلیات تحقیق، مرور کاملی بر روی تاریخچه مسأله مسیریابی وسایل نقلیه و آشنایی با انواع مدل¬های موجود در این زمینه انجام شده است. با رجوع به ادبیات موضوع و توجه به مشکلات و محدودیت¬هایی که در دنیای واقعی امکان رخداد آن برای هر شرکت توزیع یا تولیدکننده انبوه وجود دارد، محدودیت¬های عملیاتی را در نظر گرفته و براساس آن مسأله مورد نظر تعریف و مدل¬سازی شد. برای حل مدل پیشنهادی، به منظور دستيابي به بهترین جواب ممکن جهت کاهش هزینه به عنوان تابع هدف مسأله و بودن آن، از میان روش¬های فراابتکاری موجود، الگوریتم کلونی مورچه -با توجه به سابقه این متد در حل مسایلی از این دست- را انتخاب كرده¬ايم. با توجه به ساختار پایه¬ای این روش، الگوریتم مورچه چندگانه را به فراخور پیچیدگی مسأله¬، طراحی و ضمن آزمون نمودن صحت نتایج الگوریتم پیشنهادی، یک الگوریتم ابتکاری کوتاه¬ترین مسیر اصلاح شده¬ای را ارایه و از آن به عنوان یک حد بالا برای اعتبارسنجی نتایج، مورد استفاده قرار داده¬ایم. نتایج به-دست آمده نشان می¬دهد که الگوریتم پیشنهادی از کارایی مناسبی برخوردار است.